Według Światowego Badania Zdrowia Psychicznego WHO około 10% osób z łagodnymi objawami depresyjnymi rozwija depresję kliniczną. Kluczowa okazuje się wtedy początkowa reakcja, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo rozwoju cięższych objawów, a także zwiększone ryzyko samobójstwa, gdy objawy są lekceważone. Okazuje się, że już sama zmiana lokalizacji, w której odbywamy leczenie może okazać się na wagę złota!
Oprócz farmakologii w przypadku depresji stosowane są różne podejścia leczenia, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), psychoterapia i inne terapie interpersonalne.
Pierwsze takie badanie
Warto zwrócić uwagę na raport badający środowisko leśne jako metodę terapeutyczną u pacjentów z dużymi zaburzeniami depresyjnymi, stosujący model medyczny na pacjentach, który powstał w Korei. Powszechnie przyjmuje się, że koszty rehabilitacji pacjentów przewlekle chorych, w tym z dużymi zaburzeniami depresyjnymi, stanowią ogromny problem. W celu uzyskania całkowitej remisji dużego zaburzenia depresyjnego farmakoterapię należy łączyć z interwencjami psychoterapeutycznymi, a wykorzystanie odpowiednich elementów środowiskowych, takich jak las, może poprawić wyniki pacjenta. Nie mnożąc tym samym kosztów samego leczenia.
Wnioski, do których doszli eksperci budzą wiele nadziei. Okazuje się, że CBT (czyli terapia poznawczo-behawioralna) prowadzona w lesie, wykazuje mniejsze wskaźniki nawrotów objawów depresyjnych i niedostosowania społecznego oraz wyższe wskaźniki remisji choroby niż leczenie szpitalne! Zbadał to zespół naukowców z Zakładu Psychiatrii i Instytutu Badań nad Stresem w Seulu. Uczestnikami badania zostali pacjenci z dużym zaburzeniem depresyjnym, będący w trakcie farmakoterapii. Dla jednej grupy sesje odbywały się w lesie, dla drugiej grupy – w szpitalu. Grupę kontrolną leczono zwykłym leczeniem ambulatoryjnym. Uczestnicy spotkali się 4 razy w ciągu 4 tygodni, by odbyć sesję poznawczo-behawioralną we wskazanym wcześniej środowisku.
Leśne otoczenie sprzyja poprawie efektu psychoterapii, ponieważ obejmuje różne naturalne instrumenty i czynniki ułatwiające leczenie depresji. Udowodniły to wyniki badania – wskaźnik remisji choroby w grupie leśnej wyniósł aż 61% i był znacznie wyższy niż w grupie szpitalnej (21%) i kontrolnej (5%)!
Skale oceny Hamiltona dla depresji (HRSD) w grupie leśnej uległy znacznemu obniżeniu w porównaniu z grupą kontrolną. Również wyniki Skali Oceny Depresji Montgomery-Asberg (MADRS) w grupie leśnej były znacznie obniżone w porównaniu zarówno z grupą szpitalną, jak i grupą kontrolną. Skala MADRS jest częściej stosowana do oceny efektów leczenia, ponieważ zmiany psychiczne są podstawowymi objawami depresji. Tak więc lepszy wynik MARDS oznacza, że program leśny skutecznie poprawił psychologiczne objawy depresji.
Jak prowadzono zajęcia?
Program wykorzystywał las jako mediatora w terapii poznawczo-behawioralnej. Umożliwiono pacjentom zastanowienie się nad swoimi problemami i podjęcie próby zrekonstruowania błędu poznawczego po spacerze w lesie lub przebywaniu wśród drzew. W celu pobudzenia witalności pacjentów o obniżonym poziomie aktywności, aktywnie wykorzystywano leśne otoczenie i naturalne artefakty. Zastosowano również medytację uważnego oddechu, koncentracji na wietrze w lesie i na leśnych dźwiękach. Taka forma medytacji umożliwia pacjentowi odczuwanie umysłu takim, jaki jest, i wywołuje fizjologiczne odprężenie organizmu.
Program szpitalny przeprowadzono w taki sam sposób jak program leśny, ale w warunkach wewnętrznych. Obserwację lasu zastąpiono oglądaniem scenerii z okna, a korzystanie z przedmiotów leśnych zastąpiono wykorzystaniem innych obiektów.
Podsumowując, 4 tygodnie programu zajęć leśnych skutecznie poprawiły objawy depresyjne u pacjentów przyjmujących leki przeciwdepresyjne. Efekt okazał się lepszy od zwykłego leczenia ambulatoryjnego. Pod względem wyniku MADRS i wskaźnika remisji okazał się bardziej efektywny niż program realizowany w szpitalu. Wskaźniki fizjologiczne, takie jak HRV i kortyzol w ślinie, również wykazały wyższość programu leśnego nad programem szpitalnym i zwykłym postępowaniem ambulatoryjnym.
Sama farmakoterapia nie wydaje się wystarczająca do osiągnięcia celu, jakim jest całkowite przywrócenie funkcji społecznych i zawodowych osób cierpiących na depresję. Dla maksymalizacji efektu terapeutycznego istotna jest optymalizacja treści i formy postępowania psychiatrycznego w zależności od charakterystyki choroby. Środowisko takie jak szpital czy las, w którym prowadzona jest psychoterapia, to nie tylko miejsce, ale samo w sobie jest treścią i formą terapii, która oddziałuje na różne inne czynniki i być może zmienia wyniki. Autorzy badania zakładają kilka powodów, dla których las jest lepszy niż szpital. Co najważniejsze, pacjenci mogą wchodzić w interakcje z wieloma zintegrowanymi czynnikami, w tym stymulacją sensoryczną wzroku, zapachu, dźwięku i dotyku pochodzącą z lasu i drzew, świeżym powietrzem i otwartą przestrzenią, komfortową temperaturą i wilgotnością. Nawet pacjenci, którzy nie lubią samodzielnie poruszać się po budynkach, mogą stać się bardziej aktywni w lesie.
Z tego powodu programy lub warsztaty z praktycznym podejściem w interaktywnym środowisku mogą być lepsze niż zwykłe porady lub edukacja zachęcająca pacjentów do zwiększenia poziomu aktywności. Środowisko leśne może również ułatwiać integrację czynności psychologicznych i fizycznych. Ludzie mogą łatwo medytować lub ponownie rozważyć problemy interpersonalne w otoczeniu lasu. W warunkach szpitalnych pacjenci często opierają się lub unikają otwierania swoich umysłów, ale las sprawia, że otwarcie przychodzi im łatwiej. To wszystko zapewnia obserwowane w niniejszym badaniu efekty terapeutyczne.
Za:
Won Kim, Seoung-Kyeon Lim, Eun-Joo Chung, and Jong-Min Woo, The Effect of Cognitive Behavior Therapy-Based Psychotherapy Applied in a Forest Environment on Physiological Changes and Remission of Major Depressive Disorder, Psychiatry Investig. 2009.
Kessler RC, Green JG, Gruber MJ, Sampson NA, Bromet E, Cuiten M i in., Badania przesiewowe w kierunku poważnych chorób psychicznych w populacji ogólnej za pomocą skali przesiewowej K6: wyniki światowego badania zdrowia psychicznego WHO (WMH). J Metody Psychiatr. Res. 2010.
